GRY I ZABAWY DYDAKTYCZNE W DOMU
Człowiek żyje coraz bardziej intensywnie. Mówi się, że jest w ciągłym biegu. Przyczynia się do tego postęp cywilizacyjny. Podróż nawet na koniec świata, nie stanowi już dziś, takiego problemu, jak dawniej. Nie trzeba tygodniami czekać na list, ponieważ wszystkiego można dowiedzieć się w zaledwie kilka sekund, czytając e-mail, sms, rozmawiając na gadu-gadu. Świat zmienia się bardzo szybko. Istnieje jednak wartość, która pomimo tych wszystkich przemian, zachowuje swą ważność i niezmiernie doniosłą funkcję, jest to RODZINA. Ludzie są istotami społecznymi, dlatego wśród innych kształtują swoje zachowania i uczą się, jak żyć. Podatność na oddziaływania innych, jest znacznie bardziej nasilona u dzieci, aniżeli u dorosłych. Z tego względu rodzinę można traktować jako, „środowisko wychowawcze dziecka, w którym dorośli stwarzają zespół bodźców i warunków rozwojowych młodej generacji” 1 . Jakość tych warunków, a także charakter relacji dziecka z pozostałymi członkami rodziny, determinują kształtowanie postaw młodego człowieka. Już wiadomo, kto pełni najważniejszą rolę w życiu młodego człowieka – najbliższa rodzina, a w szczególności – rodzice. Z tego względu, od nich będzie najwięcej oczekiwało. Sposób, w jaki dzieci spędzają czas z rodziną, wiele dla nich znaczy. Czynny udział w zwykłych działaniach młodego człowieka, ma duże znaczenie. Jedną z najprostszych form spędzania czasu wolnego przez dziecko jest zabawa. Zabawa to najbardziej naturalny sposób uczenia się, odkrywania świata oraz rozwoju w sferze społecznej i osobowościowej. Dlaczego nie wykorzystać naturalnej potrzeby dziecka? W czasie tych swobodnych działań, młody człowieka, nawet nie wie, kiedy się uczy, dlatego wyróżnia się, gry i zabawy DYDAKTYCZNE. Rodzice mogą być wspaniałymi partnerami w tych zabawach, a w miarę dorastania dziecka, czynności dorosłego mogą ograniczyć się do organizacji i nienasilonego nadzoru. Gry i zabawy dydaktyczne zapewniają rozrywkę na każdą okazję i uczą dzieci poszanowania określonych zasad, pracy w grupie, sprzyjają rozwojowi ekspresji, strategii zachowań oraz wspierają rozwój motoryki. Dom, podwórko, pobliski park i wiele innych miejsc, mogą być wspaniałym polem do różnorodnych ćwiczeń, o charakterze zabawowym. Warto podkreślić, iż gry i zabawy odbywają się przy udziale kilku, a nawet kilkunastu (i więcej) osób. Jest to wspaniała okazja do nawiązania relacji z partnerami. Integracja ma tu wielkie znaczenie. Rodzice, tworząc dziecku (w miarę własnych możliwości) warunki do spędzania czasu wolnego, mogą poznać swobodne i spontaniczne zachowania swojej pociechy. W zabawie młody człowiek ujawnia swój charakter. Można zaobserwować, czy jest on wycofany, czy może pełni rolę przywódcy, itp. Niektórzy uważają, że zabawa to po prostu zabawa, gra to tylko gra, a tak naprawdę, można z nich uczynić (oprócz rozrywki) swobodną metodą edukacyjną. Działania te, mogą być alternatywą dla…zbyt częstego oglądania telewizji. Telewizja może oczywiście pełnić wiele pozytywnych funkcji edukacyjnych. Mnóstwo badań wskazuje jednak, na to, że dzieci uczą się najefektywniej przez działanie i doświadczenie. Oglądanie kogoś w działaniu nigdy nie zastąpi prób podejmowanych przez dziecko. Wielogodzinne siedzenie przed telewizorem, budzi także niepokój ze względu na duże ryzyko pojawienia się problemów zdrowotnych, głównie otyłości i wad postawy. Badania wskazują również, że poświęcając dużo czasu na oglądanie telewizji gorzej od innych radzą sobie w szkole. Nietrudno zauważyć również to, że wiele bajek, programów i filmów „dla dzieci”, wcale dla dzieci nie są. Co więcej, bardzo szybko zmieniające się na ekranie obrazy, o różnym nasileniu i różnych kolorach, sprawiają, że dziecko w krótkim czasie, nie ruszając się z miejsca, odbiera zbyt wiele bodźców. Ma 1 B. Czeredrecka, Rodzina jako środowisko życia i wychowania [w:] Dziecko i rodzina: społeczne powinności opieki i wychowania. Pod red. Urszuli Grucy-Miąsik, Rzeszów 2007, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s.12. to negatywny wpływ na wiele funkcji dziecka, np. na koncentrację, uwagę, skupienie się, przez co, często wykazuje problemy z zachowaniem. Dodatkowo, podczas oglądania człowiek jest zupełnie sam. Nie nawiązuje, ani nie umacnia relacji. Patrzy na życie innych: fikcyjne życie, fikcyjnych postaci. Wyłączmy więc telewizor przynajmniej na godzinę dziennie i bądźmy z dziećmi. W ten sposób wzmocnimy więzi rodzinne i przygotowujemy pociechy do radzenia sobie z wieloma wyzwaniami. Polecam książki, które zawierają wiele, różnorodnych pomysłów na zabawy i gry z dzieckiem w domu i na dworze. Oczywiście są to tylko propozycje, a wiadomym jest, że wszystkie tego typu działania, można samemu dowolnie tworzyć i modyfikować. To rodzice najlepiej znają swoje dzieci i najlepiej wiedzą, w jaki sposób i przez jaką zabawę można do nich dotrzeć :). Oto propozycje: – HODGES Di, 501 zabaw bez telewizora, Warszawa 2013, Wydawnictwo WILGA. – ZAGNIŃSKA Maria, Pobawmy się. Zabawy edukacyjne dla przedszkolaków i uczniów klas IIII,Kielce 2013, Wydawnictwo Jedność – BOGDANOWICZ Zofia, Zabawy dydaktyczne dla przedszkoli, Warszawa 1990, Wydawnictwo WSiP. – HAMMERLING Wanda, Zabawy w nauczaniu początkowym, Warszawa 1990, Wydawnictwo WSiP. – NAWARA Henryk, NAWARA Urszula, Gry i zabawy integracyjne, Wrocław 2003, Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego. – PORTMANN Rosemarie : Zabawy rozwijające inteligencję, Kielce 2003, Wydawnictwo „Jedność”. Gry dydaktyczne można znaleźć w wielu sklepach, ale również można je wymyślić samemu. Ze zwykłej gry „Chińczyk”, można utworzyć coś nowego, rysując na każdym polu jakiś symbol, który będzie coś oznaczał. Każdą grę można ulepszać do woli. Wielką frajdę sprawia dziecku możliwość utworzenia zupełnie nowej gry, rysując trasę poruszania się i ustalając zasady. Możliwość zagrania w taką grę daje ogromną satysfakcję. Oczywiście, jest wiele gier już od początku zatytułowanych „dydaktycznymi”, które można znaleźć na półkach sklepów. Za niewielkie pieniądze, można mieć wiele korzyści :). W znanym sklepie „Biedronka” systematycznie pojawiają się różne gry, typu: „Gra pamięciowa ORTOGRAFIA”, „Literkowy wyścig”, „Zgadujzgadula”, itp. W hipermarketach, także jest bardzo szeroki wybór. Chciałabym jednak, wyróżnić pewien sklep, gdzie pomysłowość i sposób wykonania gier dydaktycznych, które można tam kupić, są na bardzo wysokim poziomie. Sama posiadam kilka egzemplarzy (np. Dooble, Halli Galli, kości obrazkowe i inne), z których chętnie korzystają uczniowie:) Adres sklepu: Zielone Montessori, ul. Żeromskiego 17a, tel.: 698 121 812. …bo rodzice to najważniejsi nauczyciela dziecka!
Monika Zielas